Kącik logopedyczny

TERAPIA LOGOPEDYCZNA I JEJ PRZEBIEG

Przez metodykę terapii logopedycznej należy rozumieć zespół określonych zasad, czy sposobów postępowania diagnostyczno-terapeutycznego z osobami, które wykazują nieprawidłowości w rozwoju mowy lub mają trudności w porozumiewaniu się.

Podstawą prawidłowego przebiegu terapii logopedycznej jest diagnoza. Diagnoza stanowi określone sposoby postępowania badawczego, jej celem jest potwierdzenie bądź też wykluczenie istnienia zjawisk logopedycznych. Objawy ustala się na podstawie danych z obserwacji i wywiadu, prób i testów językowych. Późniejszym etapem jest tworzenie prognoz, polegających na budowaniu programów postępowania naprawczego.

Terapia logopedyczna obejmuje całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań, które są ukierunkowane na usunięcie wszelkich zakłóceń procesu porozumiewania się.

Istnieją pewne zasady terapii logopedycznej, których logopeda powinien przestrzegać i którymi powinien się kierować przy planowaniu i prowadzeniu postępowania logopedycznego. Należą do nich:

• zasada wczesnego rozpoczynania terapii,

• zasada kompleksowego oddziaływania,

• zasada indywidualizacji,

• zasada wykorzystania wszelkich możliwości pacjenta,

• zasada aktywnego i świadomego udziału,

• zasada współpracy z najbliższym otoczeniem,

• zasada systematyczności,

• zasada stopniowania trudności.

W terapii logopedycznej stosuje się też określone metody. Metoda to najogólniej sposób pracy stosowany systematycznie z pacjentem, zespół celowych, jasno określonych czynności, które są realizowane za pomocą odpowiednio dobranych i uznanych środków, doprowadzających do rozwiązania problemu. W terapii logopedycznej wybór metod zawsze jest uwarunkowany rodzajem zaburzenia. Metody stosowane w terapii logopedycznej można podzielić na:

• logopedyczne,

• lingwistyczne,

• pedagogiczne,

• psychologiczne,

• medyczne.

Do najczęściej stosowanych metod logopedycznych zalicza się:

• ćwiczenia logopedyczne: oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne, usprawniające motorykę i kinestezję narządów mowy, słuchu fonematycznego, autokontroli słuchowej.

• Pokaz i wyjaśnienie narządów artykulacyjnych,

• Uczulanie miejsc artykulacji,

• Mechaniczne układanie narządów artykulacyjnych za pomocą szpatułek,

• Wykorzystanie pewnych nieartykułowanych dźwięków lub czynności fizjologicznych do tworzenia nowych głosek,

• Kontrolę wzrokową ,

• Kontrolę dotykową i czucia skórnego dłoni,

• Fonogesty,

• Język migowy,

• Metodę cienia,

• Mówienie wydłużone,

• Metodę maskowania.

 

W działaniach metodycznych podczas terapii uwzględnia się stan opanowania mowy przez daną osobę, ale i etapy tego procesu. Pierwszy etap to diagnoza
o której wspomniano już wcześniej. Polega on na obserwacji osoby z zaburzeniami mowy w różnych sytuacjach. Zalicza się też wywiad z rodziną osoby. Można również wykonać dodatkowe badania psychologiczne, neurologiczne bądź też inne. Zebrane informacje służą do postawienia diagnozy logopedycznej. Następnym etapem jest uczulanie, w którym ważne jest przedstawienie osobie z zaburzeniami poprawnego wzorca mowy. Wzorzec powinien być przedstawiony w izolacji. Osoba uczestnicząca w terapii powinna powtórzyć wzorzec w poprawnej formie. Kolejny etap to utrwalenie. Jego celem jest uzyskanie trwałego zapamiętania danej formy. Istotne jest też wypracowanie swobodnego używania wypracowanej formy. Później przechodzimy do etapu kontroli. Jest to forma sprawdzenia i oceny stopnia przyswojenia danej formy językowej. Etap ten powinien się opierać na obserwacji spontanicznych wypowiedzi słownych danej osoby.

Każda czynność diagnostyczna wymaga zrealizowania pewnych ustalonych etapów: postawienia problemu, wysunięcia hipotezy oraz jej weryfikacji. Celem diagnozy jest ustalenie rodzaju zaburzenia mowy. W zależności od zaburzenia wyznacza się kolejność kroków badawczych. Można się tutaj odnieść do schematu badania logopedycznego:

• 1. Określenie problemu – zebranie informacji, które umożliwią dokonanie wstępnego rozpoznania,

• Badania wstępne (wywiad, obserwacja, orientacyjne badanie mowy),

• Badania uzupełniające.

  1. Sformułowanie hipotez – potwierdzenie wcześniejszych przypuszczeń. Służą temu szczegółowe badania. Etap ten kończy się rozpoznaniem zjawiska logopedycznego co pozwala na opracowanie programu terapii.

• Badania podstawowe ( rozumienia, mówienia czytania i pisania),

• Badania specjalistyczne.

  3. Weryfikacja hipotez – na tym etapie ustala się pogram terapii i prowadzi zgodnie z metodyką postępowania dla danego zaburzenia. O trafności świadczą efekty terapii logopedycznej.

Do diagnozy logopedycznej używa się wiele środków, pomocy i narzędzi. Są to wszystkie skale, testy, kwestionariusze, ankiety, programy komputerowe, karty badania. Wiele narzędzi skonstruowanych do celów diagnostycznych zajmuje również zastosowanie w procesie terapii.

W wieku przedszkolnym często przeprowadza się terapię zaburzeń artykulacji. Terapię zaczyna się w przypadku mogilalii i paralalii, po zakończeniu procesu rozwoju mowy dziecka jest to około 5-7 roku życia. Natomiast w przypadku dyslalii właściwej bez względu na wiek dziecka. Korekta zaburzeń artykulacji składa się ze ściśle ustalonych następujących po sobie etapów:

1. Przygotowawczego – są to różnego rodzaju ćwiczenia oddechowe, słuchowe i inne.

2. Właściwej pracy logopedycznej – wywołanie w izolacji prawidłowej artykulacji zaburzonej głoski.

3. Utrwalania wywołanego dźwięku – stabilizowanie go w mowie kontrolowanej, polega na utrwalaniu prawidłowej artykulacji w izolacji, sylabach, wyrazach i we wszystkim możliwych pozycjach i sąsiedztwie fonetycznym.

4. Automatyzacji wywołanego dźwięku – realizowany jest podczas mowy spontanicznej, ważne jest wypracowanie autokontroli i autokorekcji.

 

Literatura:

1. Jastrzębowska G., Pelc-Pękała O., Metodyka ogólna diagnozy i terapii logopedycznej, w: Logopedia-pytania odpowiedzi,

2. Podręcznik akademicki, Tom 2, pod red. Gałkowski T., Jastrzębowska G., Opole 2003,

3. Błachnio K., Vademecum logopedyczne, WNUAM, Poznań 2011.

 

 

Opracowała

mgr Emilia Grotkowska-Mikulska